Dzieje miasta

Miasto Wielkopiątkowe, a później cel chasydzkich pielgrzymek

Góra Kalwaria, należąca do rodziny polskich kalwarii pątniczych, stanowi jedno z najciekawszych rozwiązań architektonicznych baroku. Nim jednak to miasto stało się miejscem kultu, w którym klasztory miało sześć zgromadzeń zakonnych opiekujących się pięcioma kościołami i 35 kaplicami, była to niewielka wieś egzystująca w sąsiedztwie silnego w średniowieczu Czerska.

Pierwsza wzmianka o wsi Góra pochodzi z 1252 r. z dokumentu biskupa Boguchwała II. Uposażał on istniejący we wsi kościół parafialny w dziesięcinę z okolicznych wsi.

W 1666 r. podupadłą wieś kupił od braci Górskich i Anny z Cieciszewskich Niemierzyny biskup poznański Stefan Wierzbowski. Upatrzył on sobie to pięknie położone miejsce na budowę Nowej Jerozolimy. Realizację planu rozpoczął od wzniesienia klasztorów i kościołów, a by pozyskać środki, zwrócił się do Sejmu o utworzenie specjalnej fundacji. Biskup sprowadził również w workach ziemię z Jerozolimy, którą kazał rozsypać wzdłuż głównych traktów osady.

W 1670 r. król Michał Korybut Wiśniowiecki nadał prawa miejskie Górze, odtąd Nowej Jerozolimie. Przywilej m.in. zwalniał mieszczan z jakichkolwiek podatków, by miasto mogło się rozwijać.

 


Dokument królewski uzupełnił w dwa lata później biskup Wierzbowski. Miasto ulokował na planie krzyża łacińskiego, którego centrum stanowić miała Kaplica Piłata, a podstawę Golgota – wzgórze usypane rękami wiernych. Wzdłuż drogi na Kalwarię biskup rozplanował kaplice Męki Pańskiej z figurami naturalnej wielkości. Fundator zabronił osiedlania się w mieście ludziom „inszej wiary, prócz samej świętej katolickiej”. Przywileje potwierdzali i rozszerzali królowie: Jan III Sobieski, August II Mocny, August III Sas i Stanisław August Poniatowski.

Po śmierci założyciela miasto powoli zaczęło podupadać. Gdy w wyniku trzeciego rozbioru Polski w 1795 r. Góra Kalwaria dostała się pod panowanie Prus, nastąpiła sekularyzacja dóbr kościelnych. Rząd pruski zezwolił na osiedlanie się w mieście ludności żydowskiej. W okolice sprowadzili się również koloniści niemieccy – ewangelicy. Kiedy po klęsce napoleońskiej Góra Kalwaria weszła w skład Królestwa Polskiego, likwidacja zakonów została przyspieszona, a w mieście stale stacjonowały oddziały carskie. Przed powstaniem listopadowym Rosjanie więzili w Górze polskiego patriotę – Waleriana Łukasińskiego. W 1883 r. Góra utraciła na ponad 30 lat prawa miejskie.

Od drugiej połowy XIX w. do Góry Kalwarii ściągały pielgrzymki Żydów, a szczególnie chasydów, gdyż osiedlił się w niej założyciel dynastii cadyków – Alterów. Najsłynniejszy z dynastii – Abraham Mordechaj – był najwybitniejszą postacią wśród ortodoksyjnych Żydów europejskich. W latach II Rzeczypospolitej skupieni wokół niego wierni stanowili połowę mieszkańców miasta. Żydzi zostali wysiedleni podczas okupacji do warszawskiego getta. Cadyk jeszcze przed wojną opuścił Górę Kalwarię i z pomocą wysoko postawionych przyjaciół udało mu się przedostać do Palestyny.

W 1991 r. układ urbanistyczny centrum Góry Kalwarii został wpisany do rejestru zabytków.

 



 





News will be here
Grojec24.net - Grójec i Powiat Grójecki