Kto i kiedy może wnioskować o upadłość

Upadłość konsumencka to częściowe lub całkowite umorzenie zobowiązań dłużnika, będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, który stał się niewypłacalny. W świetle przepisów o niewypłacalności mówimy wtedy, gdy dłużnik stracił zdolność do wykonywania swoich zobowiązań, a opóźnienie wynosi co najmniej 3 miesiące.

O ogłoszenie upadłości może wnioskować dłużnik, który posiada choćby jednego wierzyciela. Co istotne, na podstawie obowiązujących przepisów prawa, wniosek złożyć może on nawet wtedy, gdy do niewypłacalności doprowadził umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Działanie dłużnika nie ma bowiem znaczenia dla samego ogłoszenia upadłości, a ocenie sądu podlega dopiero na etapie ustalania planu spłaty, na który ma wpływ.

3 tryby postępowania

W razie uwzględnienia wniosku, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości i określa tryb, w oparciu o który toczyć będzie się postępowanie. Wyróżnia się tryb:

- uproszczony,

- ogólny,

- postępowanie o zawarcie układu.

Postępowanie uproszczone prowadzone jest, gdy okoliczności sprawy nie wymagają jej rozpatrzenia w trybie ogólnym. Zasadnicza różnica dotyczy powołania sędziego – komisarza, który nie jest wyznaczany w uproszczonej procedurze. Ustawodawca wprowadził też rozwiązanie, które ma w zasadniczy sposób przyspieszyć toczące się postępowanie. Po zakończeniu likwidacji majątku syndyk przygotowuje i przedstawia do sądu projekt planu spłaty wierzycieli wraz z listą wierzytelności i planem podziału masy upadłości. Dane te zastępują więc informacje zawarte dotychczas w 3 dokumentach.

Zawarcie układu jest rozwiązaniem, które umożliwia dłużnikowi pozbycie się zobowiązań względem wierzycieli, bez konieczności ogłaszania upadłości konsumenckiej. Sędzia – komisarz może na wniosek dłużnika lub z własnej inicjatywy, zwołać zgromadzenie wierzycieli, jeśli zostanie uprawdopodobnione, że przez zawarty układ osiągnięte zostaną cele postępowania. Przy czym, jeśli zadłużony we wniosku o ogłoszenie upadłości zastrzeże, że nie wyraża zgody na zawarcie układu, sąd nie może zwołać zgromadzenia.

Wyłączenie oddłużenia

Skuteczne ogłoszenie upadłości konsumenckiej, doprowadzić ma do oddłużenia osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Nie zawsze jest to jednak możliwe. Kancelaria Baran & Pluta sp. z o.o. sp. k. zajmuje się m.in. oceną możliwości ogłoszenia upadłości, co może uchronić dłużnika przed nieuzasadnionym uruchamianiem procedury upadłościowej.

O ile bowiem celowe działania dłużnika, których skutkiem jest niewypłacalność, nie mają wpływu na ogłoszenia upadłości, o tyle na oddłużenie już tak. Sąd może odmówić ustalenia planu spłaty lub warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty jeżeli:

- upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub celowo i istotnie zwiększył jej stopień,

- w ciągu 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku prowadzono w stosunku do niego postępowanie upadłościowe, którego skutkiem było umorzenie całości lub części zobowiązań.

Umorzenie i warunkowe umorzenie zobowiązań

Ustalenie planu spłaty wierzycieli ma zaspokoić pozostałe po likwidacji masy upadłości roszczenia. Sąd bierze wówczas pod uwagę szereg okoliczności, w tym możliwości zarobkowe, koszty utrzymania oraz to, czy realne jest zaspokojenie wierzytelności. Jeżeli bowiem osobista sytuacja jednoznacznie wskazuje, że osoba fizyczna, w stosunku do której ogłoszono upadłość konsumencką, jest w sposób trwały niezdolna do spłat, sąd umorzy zobowiązania. Jeśli niezdolność nie będzie miała charakteru trwałego, sąd umarza zobowiązania warunkowo. W takim wypadku wierzyciel albo upadły może w ciągu 5 lat od uprawomocnienia się postanowienia złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty. Sąd uchyli wówczas postanowienie o warunkowym umorzeniu i ustali plan spłaty.